Historische doorbraak: Europese Unie wil uit klimaatverwoestend energieverdrag stappen
Het einde van het omstreden en zwaar verouderde Energy Charter Treaty is nabij. Na druk van ngo’s en politici van onder andere de Nederlandse Partij voor de Dieren gaf de Europese Commissie vorige week toe dat terugtrekking uit dit internationale energieverdrag “onvermijdelijk lijkt”. Het verdrag beschermt energiebedrijven en stelt grote vervuilers in staat miljardenclaims in te dienen tegen overheden die klimaatmaatregelen willen nemen. “Wanneer je de klimaatcrisis serieus neemt, is er maar één optie en dat is eruit stappen”, aldus Tweede Kamerlid Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren. “Een grote overwinning dus voor het klimaat.”
Europarlementariër Anja Hazekamp van de Partij voor de Dieren pleitte in het Europees Parlement voor het opzeggen van het fossiele energieverdrag.
Het omstreden verdrag (Energy Charter Treaty of ECT) stamt uit de jaren 1990 en is ondertekend door meer dan vijftig landen wereldwijd, waaronder de lidstaten van de Europese Unie. Het is opgesteld om investeringen van energie-multinationals te beschermen tegen de gevolgen van plotselinge koerswijzigingen in een land. Maar de afgelopen jaren blijkt het een steeds groter obstakel voor het aanpakken van de klimaatcrisis. Grote vervuilers kunnen op grond van het verdrag miljarden claimen bij aangesloten staten die beleid invoeren dat nadelig is voor het bedrijf. Het gevolg: overheden luisteren te veel naar de belangen van dit soort bedrijven in plaats van naar het Klimaatakkoord van Parijs.
Wetenschappers, ngo’s als ClientEarth en Friends of the Earth en steeds meer politici waarschuwen dan ook dat het verdrag onacceptabel veel macht geeft aan de fossiele industrie en het overschakelen van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie belemmert – de omschakeling die snel en keihard nodig is om de klimaat- en energiecrises aan te pakken. Zo werd de regering van Nederland al twee keer aangeklaagd vanwege haar plannen om kolen uit te faseren, en diende een Brits olie- en gasbedrijf met succes een miljoenenclaim in bij Italië – een claim die bijna negen keer zo hoog is als het bedrag dat het bedrijf had geïnvesteerd, omdat die ook ‘in de toekomst misgelopen winst’ moet compenseren.
Exit ECT – Enter klimaatactie!
© Friends of the Earth / Flickr
Protest in Brussel van Friends of the Earth Europe in 2021.
De Nederlandse Partij voor de Dieren maakt zich dan ook al jaren hard voor terugtrekking uit het verdrag. Al in 2019 stelde de partij schriftelijke vragen en afgelopen jaar riep zij de Nederlandse regering op zich uit te spreken tegen het verdrag en bij de Europese Commissie te pleiten voor een gezamenlijke terugtrekking van alle EU-lidstaten. En met succes: het voorstel kreeg steun van de meerderheid van de Tweede Kamer en niet veel later kondigde de Nederlandse minister van Klimaat en Energie aan dat Nederland uit het ECT zal stappen, ‘bij voorkeur samen met de rest van de EU’.
Ook in het Europees Parlement pleitte de Partij voor de Dieren al langer voor terugtrekking uit het verdrag van de hele EU, samen met steeds meer anderen. Vorig voorjaar riep de Spaanse minister voor Milieu en Energie op tot een Europese exit en in het najaar volgden ook Frankrijk, Duitsland en Polen het Spaanse voorbeeld. Nadat pogingen om het verouderde verdrag te hervormen strandden, stemde een meerderheid van Europees Parlement afgelopen november vóór vertrek uit het ECT-verdrag.
Dat ook de Europese Commissie nu toegeeft dat het onhoudbaar wordt om onderdeel van het verdrag te blijven, is een historische doorbraak. Hoog tijd, aldus partijleider Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Zoals zij de Nederlandse regering in 2019 al voorhield tijdens een debat aan de vooravond van de Europese Top (waar alle Europese regeringsleiders bijeenkomen): “Op dit moment zijn de Europese regeringsleiders volgzaam en dienstbaar aan het grote bedrijfsleven. Ze laten zich chanteren door een handjevol fossiele energiebedrijven, de dino’s van het bedrijfsleven. Daar kan maar een antwoord op zijn: weg met dat verdrag!”
Credits foto ECT-protest in Brussel: Friends of the Earth / Flickr.